Afwijkende afspiegeling in de zorg; hoe, wat, wanneer?

Op 11 november 2014 heeft Minister Asscher de regels aangepast voor het bepalen van de ontslagvolgorde in de zorg ingeval van reorganisatie en herstructureringen. Er geldt dan ook vanaf 1 januari 2015 een afwijkende afspiegeling in de zorg. Deze wijziging van de spelregels met betrekking tot de afspiegeling in de zorg is een rechtstreeks gevolg van de nieuwe Wmo 2015. Immers, met ingang van 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor een belangrijk deel van de zorgondersteuning aan mensen.

Het “normale” afspiegelingbeginsel is vanaf dat moment dan ook niet langer van toepassing bij reorganisaties in de zorgsector.

Wat is het afspiegelingsbeginsel?

Het afspiegelingsbeginsel houdt in dat bij een reorganisatie of herstructurering, er per categorie uitwisselbare functies van de bedrijfsvestiging, er op basis van de leeftijdsopbouw binnen de betreffende categorie uitwisselbare functies, wordt afgespiegeld.

Oftewel, de medewerkers met een zelfde of nagenoeg dezelfde functie worden binnen deze functiegroep ingedeeld in vijf leeftijdsgroepen, namelijk:

• de leeftijdsgroep 15 tot 25 jaar,
• de leeftijdsgroep 25 tot 35 jaar,
• de leeftijdsgroep 35 tot 45 jaar,
• de leeftijdsgroep 45 tot 55 jaar
• en de leeftijdsgroep van 55 jaar tot de AOW-gerechtigde leeftijd.

De verdeling van de ontslagen over de leeftijdsgroepen moet vervolgens zo plaatsvinden dat de leeftijdsopbouw binnen de functiegroep, vóór en ná de inkrimping verhoudingsgewijs zoveel mogelijk gelijk blijft. Vervolgens wordt binnen elke leeftijdsgroep de werknemer met het kortste dienstverband als eerste voor ontslag voorgedragen (last in, first out).

Wat gaat er veranderen in de zorg?

Als gevolg van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 (Wmo) kan het afspiegelen binnen een bedrijfsvestiging in de zorg tot onredelijke uitkomsten leiden, omdat er dan mogelijk afgespiegeld moet worden over werknemers met uitwisselbare functies bij meerdere gemeenten. Met de invoering van een nieuwe regeling wil de minister er in voorzien dat het bij het bepalen van de ontslagvolgorde niet wordt uitgegaan van de bedrijfsvestiging van de werkgever, maar van de gemeente waarbinnen de werkzaamheden komen te vervallen.

Afspiegelingsbeginsel per gemeente

In de Staatscourant is de wijziging al gepubliceerd en is opgenomen:

‘1.Gelet op de bijzondere situatie van de dienstverlening in de zorg wordt voor het bepalen van de ontslagvolgorde van werknemers die een arbeidsverhouding hebben met een werkgever in de thuiszorg, de kraamzorg, de jeugdgezondheidszorg, met een verpleeg- of verzorgingshuis, of in de gehandicaptenzorg of de jeugdzorg, bij de toepassing van artikel 4:2, eerste lid, niet uitgegaan van de bedrijfsvestiging van de werkgever maar van de gemeente waarbinnen werkzaamheden komen te vervallen, tenzij een werkgever:

• binnen de betreffende gemeente beschikt over meerdere bedrijfsvestigingen, in welk geval bij de toepassing van artikel 4:2, eerste lid, wordt uitgegaan van die bedrijfsvestigingen; of
• in de gehandicaptenzorg of de jeugdzorg, aannemelijk maakt dat vanwege de wijze waarop de werkzaamheden zijn georganiseerd, uitgegaan moet worden van de bedrijfsvestiging.

2. Indien een werknemer als bedoeld onder 1, aanhef, zijn werkzaamheden in meerdere gemeenten uitvoert, of heeft uitgevoerd, wordt voor de toepassing van deze bijlage uitgegaan van de gemeente waar de werknemer het meest werkzaam is, of geweest is, te rekenen over een periode van twaalf maanden voorafgaande aan het indienen van het verzoek om toestemming voor opzegging van de arbeidsverhouding. De periode van twaalf maanden wordt naar rato toegepast indien de duur van de arbeidsverhouding korter is dan twaalf maanden.”

Doel aanpassing afspiegelingsbeginsel in de zorg

De wijziging van de toepassing van het afspiegelingsbeginsel beoogt te voorkomen dat werknemers met een uitwisselbare functie van wie het werk in een gemeente niet vervalt, toch voor ontslag in aanmerking komen. Maar beoogt ook te voorkomen dat werk van werknemers moet worden overgenomen door werknemers met uitwisselbare functies uit een andere gemeente, die niet voor ontslag in aanmerking komen, maar waar het werk wel vervalt. Dit zou namelijk tot onacceptabele reisafstanden voor de betreffende werknemers kunnen leiden en tot veel onrust bij de zorgcliënten.

Conclusie

Wees als zorgwerkgever en werknemer alert op deze wijzing in het afspiegelingsbeginsel ingeval u geconfronteerd wordt met noodzakelijke bezuinigingen en herstructureringen. Een juiste toepassing van het afspiegelingsbeginsel kan de ontslagaanvraag bij het UWV Werkbedrijf maken of breken.

Maatwerk Advocaten adviseert werkgevers en werknemers in de zorg die vragen hebben over herstructureringen, ontslagvolgorde, wachtgeld en alle overige vragen die annex zijn aan het arbeidsrecht en ontslagrecht. Neem voor meer informatie gerust contact op met Jolande de Nooij op telefoonnummer 050 7600 900 of denooij@maatwerk-advocaten.nl. Zij helpt u graag verder!